Epinephrine và norepinephrine được sử dụng khá thịnh hành trong y khoa nhờ tính năng cấp cứu tim mạch. Vậy sự không giống nhau giữa 2 chất này là gì?
Epinephrine và norepinephrine là 2 chất dẫn truyền thần kinh, đồng thời cũng đóng vai trò là hormone và thuộc nhóm những hợp chất mang tên catecholamine. Catecholamine có nhiều loại tuy nhiên trong cơ thể người có 3 chất cơ bản là:
Epinephrine và norepinephrine có ảnh hưởng ảnh hưởng đến những cơ quan không giống nhau trong cơ thể và kích thích hệ thống thần kinh trung ương. Lượng chất này quá nhiều hoặc quá ít đều có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe của chúng ta.
Trong trường hợp khẩn cấp, epinephrine và norepinephrine có thể sẽ là “phao cấp cứu” để phòng tránh tình trạng nguy hiểm đến tính mệnh.
Tuy vậy epinephrine và norepinephrine có cấu trúc liên quan đến nhau, nhưng chúng có một trong những sự khác lạ về tác dụng. Sự khác lạ này là do khả năng kích thích 2 thụ thể alpha và beta trong hệ thần kinh giao cảm không giống nhau.
Các bạn hãy cùng TobaCare tìm hiểu norepinephrine và epinephrine là gì, vai trò trong cấp cứu tim mạch và khả năng ảnh hưởng của hàm vị này lên cơ thể nhé!
Epinephrine là gì?
Epinephrine còn được gọi là adrenaline. Nó cơ bản được tạo ra ở tủy thượng thận, do đó có khả năng sinh hoạt tương tự hormone, đồng thời có tính năng là chất dẫn truyền thần kinh nhờ vào trong 1 lượng nhỏ được tạo ra trong số sợi thần kinh.
Epinephrine có tác dụng rộng và không đặc hiệu do có khả năng kích thích cả 2 thụ thể alpha và beta của hệ thần kinh giao cảm. Epinephrine chỉ được giải phóng lúc bạn gặp không thoải mái.
Epinephrine có thể tạo ra những ảnh hưởng lên cơ thể bao gồm:
- Tăng nhịp tim
- Tăng khả năng co bóp
- Tăng lượng đường trong máu
- Thư giãn cơ trơn đường thở để nâng cao nhịp thở
Những ảnh hưởng này nhằm mục đích mục đích hỗ trợ cho cơ thể bạn thêm năng lượng. Lúc bạn bị không thoải mái hoặc sợ hãi, cơ thể các bạn sẽ giải phóng một lượng epinephrine vào trong máu. Quy trình này được gọi là phản ứng chiến đấu-hay-bỏ chạy (fight-or-flight reaction), hay còn mang tên khác là adrenaline rush.
Norepinephrine là gì?
Norepinephrine có ảnh hưởng đặc hiệu hơn sinh hoạt cơ bản trên những thụ thể alpha và chỉ kích thích thụ thể beta ở mức nhất định để tăng và duy trì huyết áp. Norepinephrine liên tục được giải phóng duy trì ở mức độ nhất định trong cơ thể.
Norepinephrine còn được gọi là noradrenaline. Chất này vừa là hormone vừa là chất dẫn truyền thần kinh thịnh hành của hệ thần kinh giao cảm. Norepinephrine có tác dụng bao gồm:
- Tăng nhịp tim
- Tăng tính co rút mạch máu
- Tăng lượng đường trong máu
Epinephrine và norepinephrine đều có thể làm ảnh hưởng đến tim, lượng đường trong máu và mạch máu. Tuy nhiên, norepinephrine còn có thể làm cho những mạch máu trở nên hẹp hơn, do đó sẽ làm tăng huyết áp.
Vai trò của epinephrine và norepinephrine
Vai trò của epinephrine
Sát bên việc đóng vai trò là hormone và chất dẫn truyền thần kinh, epinephrine còn được sử dụng như một phương pháp điều trị y tế ở dạng tổng hợp.
Tác dụng chính của epinephrine liên quan đến việc điều trị sốc phản vệ. Đây là một phản ứng không thích hợp trầm trọng có thể gây ảnh hưởng nặng đến đường thở. Lúc bị sốc phản vệ, đường thở của các bạn sẽ bị thu hẹp lại, gây khó thở và thậm chí có thể ảnh hưởng đến tính mệnh nếu không được xử lý kịp thời. Epinephrine có khả năng giúp giãn đường thở và co bóp tim để người bệnh có thể thở trở lại.
Những tác dụng khác của epinephrine bao gồm:
- Hen suyễn: Epinephrine được sử dụng ở dạng hít có thể giúp điều trị hoặc phòng tránh những cơn hen suyễn nặng.
- Ngừng tim: Nếu tim bạn đã ngừng bơm máu, một mũi tiêm epinephrine có thể kích thích tim co bóp trở lại.
- Nhiễm trùng: Nếu bạn bị nhiễm trùng nặng và không thể sản xuất đủ catecholamine, Bác Sỹ có thể Để ý đến tiêm epinephrine cho mình qua đường truyền tĩnh mạch máu (IV).
- Gây tê: Việc thêm epinephrine vào thuốc gây tê toàn bộ có thể làm cho thuốc có tác dụng kéo dài thêm hơn nữa.
Vai trò của norepinephrine
Trong y khoa, norepinephrine được sử dụng để tăng và duy trì huyết áp trong số trường hợp cấp tính như ngừng tim, gây tê tủy sống, nhiễm trùng máu, truyền máu, phản ứng thuốc. BS còn sử dụng norepinephrine để điều trị sốc nhiễm trùng, nhiễm trùng nặng có thể kéo theo suy nội tạng. Tình trạng nhiễm trùng này còn có khả năng làm hạ huyết áp đến mức nguy hiểm. Norepinephrine được sử dụng qua đường tiêm tĩnh mạch máu (IV) có thể giúp làm tăng huyết áp trở lại.
Epinephrine có thể được sử dụng để hạ huyết áp, tuy nhiên norepinephrine được sử dụng nhiều hơn thế do sinh hoạt cơ bản trên thụ thể alpha, mang đến lợi nhuận cao hơn trong việc hạ huyết áp.
Epinephrine được sử dụng cơ bản để điều trị sốc phản vệ, ngừng tim và những cơn hen suyễn nặng. Norepinephrine được sử dụng để điều trị huyết áp thấp nguy hiểm. Ngoài ra, những loại thuốc làm tăng norepinephrine có thể giúp điều trị bệnh rối loạn tăng động giảm ghi chú (ADHD) và trầm cảm.
Ảnh hưởng của epinephrine và norepinephrine
Nồng độ của epinephrine và norepinephrine có thể ảnh hưởng đến cơ thể như:
Cơ thể thiếu epinephrine và norepinephrine
Những yếu tố khiến cho cơ thể thiếu vắng epinephrine và norepinephrine bao gồm căng thẳng mạn tính, chế độ ăn uống kém đủ chất, một trong những loại thuốc và tình trạng sức khỏe.
Một tình trạng hiếm gặp mang tên là thiếu vắng dopamine beta-hydroxylase do di truyền có thể ngăn cơ thể chuyển đổi dopamine thành norepinephrine. Theo tạp chí Journal of Hypertension 07/2018, sự thiếu vắng dopamine beta-hydroxylase di truyền là do đột biến gene vận chuyển norepinephrine g237c. Tình trạng này có thể làm giảm sinh hoạt thần kinh giao cảm, tăng nguy hại tổn thương cho tim và mạch máu.
Nồng độ epinephrine và norepinephrine thấp có thể kéo theo những triệu chứng về thể lực và tinh thần như:
- Lo ngại
- Ngủ khó
- Đau nửa đầu
- Bệnh trầm cảm
- Hạ đường huyết
- Thay đổi huyết áp
- Thay đổi nhịp tim
Cơ thể thừa epinephrine và norepinephrine
Tình trạng có quá nhiều epinephrine hoặc norepinephrine trong cơ thể có thể tạo nên những vấn đề sau Đây:
- Lo ngại
- Hiện tượng đau đầu
- Huyết áp cao
- Tim đập nhanh
- Đổ quá nhiều mồ hôi
Những yếu tố nguy hại có thể kích thích cơ thể bạn sản xuất quá nhiều epinephrine, norepinephrine hoặc cả hai bao gồm:
- Béo phì
- Không thoải mái liên tục
- U tủy thượng thận (pheochromocytoma) – khối u hình thành trong tuyến thượng thận.
- U tế bào cận hạch thần kinh (paraganglioma) – khối u hình thành ở bên phía ngoài tuyến thượng thận gần động mạch máu cảnh, dọc từ những đường thần kinh ở đầu cổ, và ở những cơ quan khác của cơ thể.
Những thông tin trên Đây hy vọng có thể khiến cho bạn phân biệt epinephrine và norepinephrine cùng vai trò của chúng trong cấp cứu tim mạch. Epinephrine có ảnh hưởng nhiều hơn thế đến tim, norepinephrine lại có tác dụng nhiều hơn thế so với những mạch máu. Cả hai đều đóng một vai trò quan trọng như chiếc “phao” cứu hộ lúc cơ thể bạn gặp tình trạng nguy cấp!
👇👇👇
#TimMạch #TobaCare
Nhận xét
Đăng nhận xét